Wat is het vijfkrachtenmodel?
Het vijfkrachtenmodel is een strategisch model waarmee de concurrentiepositie van een organisatie kan worden vastgesteld. Het model is in 1980 ontworpen door Porter. Door de vijf krachten uit te werken ontstaat er een beeld over de aantrekkelijkheid van de markt. Tevens helpt het model om de kansen en strategieën van de organisatie te bepalen.
Het vijfkrachtenmodel geeft inzicht in de mate van concurrentie binnen een branche. Als organisatie wil je binnen deze branche een uitzonderingspositie verkrijgen. Om de concurrentieanalyse te maken maakt Porter gebruik van vijf krachten.
De vijf krachten
In het model staat de interne concurrentie in de markt centraal. Daarom heen staan vier belangrijke invloeden: gevaar van nieuwe toetreders, onderhandelingskracht van afnemers, gevaar van substituten en onderhandelingskracht van leveranciers.
Interne concurrentie: is er sprake van een sterke concurrentie tussen de organisaties in een branche of is er sprake van een monopolie? De concurrentie binnen een branche kan door de volgende factoren worden bepaald: grootte van de branche, marktgroei, productsoort en stabiliteit.
Nieuwe toetreders: in hoeverre is het mogelijk voor nieuwkomers om de markt te betreden? Er zijn een aantal factoren die een bedreiging voor nieuwkomers kunnen vormen: schaalvoordelen van bestaande organisaties, kapitaal en gevestigde markten.
Onderhandelingskracht van afnemers: wat is de positie van de afnemer? Hebben zij veel of weinig onderhandelingskracht? Dit wordt bijvoorbeeld bepaald door de mate waarin afnemers geïnformeerd zijn en de kosten om over te stappen naar een concurrent.
Gevaar van substituten: zijn de producten of diensten gemakkelijk te vervangen? Hoe meer vervangende producten er zijn, hoe slechter dit is voor de concurrentiepositie. Substituten zijn alleen een gevaar als het een prijs- en prestatieverbetering oplevert.
Onderhandelingskracht van leveranciers: wat is de positie van de leverancier? Zijn er veel of weinig leveranciers? Wanneer een leverancier veel klanten heeft zal deze ook veel onderhandelingskracht hebben. Andere factoren die invloed hebben op de onderhandelingskracht zijn: omschakelingskosten en winstgevendheid van leveranciers.
De kansen en strategieën bepalen.
Wanneer de vijf krachten zijn bepaald, kan de organisatie zijn kansen en strategieën hierop afstemmen. Het is belangrijk om te beseffen dat de concurrentiekrachten per branche en organisatie verschillen.