Wat is een organisatieopstelling?
De methode organisatieopstelling is gebaseerd op de familieopstellingen en systemisch werk van de Duitser Bert Hellinger. Hij ziet een familie als een systeem dat bestaat uit onderdelen die als geheel samenwerken. Deze uitspraak is ook toepasbaar in organisaties, want een organisatie is ook een systeem met een eigen dynamiek t.o.v. haar omgeving. Organisaties hebben zo hun eigen overlevingsmechanismen:
- Een organisatiesysteem wil compleet zijn. Alles hoort bij het organisatiesysteem en dient erkent te worden, de leuke en de minder leuke dingen;
- Er is duidelijke ordening in leidende principes, doelen en hiërarchie. Voor iedere professional is er een duidelijke plek in de organisatie die voldoende vrijheid en ruimte geeft om zijn functie uit te voeren;
- Vitaliteit staat hoog op de agenda: een balans in uitwisseling van energie. Je kunt daarom spreken van grote vitaliteit als er een gezonde uitwisseling is tussen professionals onderling en de organisatie. Nemen en geven zijn dan in balans.
Een organisatieopstelling is een onderzoeksmethode met als doel inzicht te krijgen in de dynamiek van de organisatie. Het gaat verder dan het operationeel niveau en laat onbewuste relaties en patronen zien die het optimaal functioneren van de organisatie of delen van de organisatie in de weg kunnen staan. We gebruiken organisatieopstellingen als diagnose instrument voor verandermanagement. Maar ook voor teamontwikkeling, strategie en beleidsvraagstukken, leiderschapsvraagstukken, visieontwikkeling en als onderdeel van een training, workshop, opleiding of programma.
Hoe werkt een organisatieopstelling?
Net zoals de familieopstelling werkt de organisatieopstelling in groepsverband. Iemand brengt een thema of vraag in en nodigt daarna deelnemers uit om zichzelf en andere leden van de organisatie te vertegenwoordigen, deze worden representanten genoemd. Hierna plaatst de vraaginbrenger de representanten in de ruimte. Wat er dan opgesteld staat is het innerlijk beeld over de organisatie.
“De werkvorm was verrassend effectief. Onderliggende emoties en belemmerende overtuigingen komen op een integere manier aan de orde, worden doorleefd en krijgen een plek.” Theo, Algemeen directeur KNSB
De vraaginbrenger gaat hierna samen met de begeleider onderzoeken waar de balans is verstoord en wat dit voor gevolgen heeft op zijn of haar functioneren. De begeleider kan hierbij een keuze maken uit verschillende soorten interventies, voorbeelden daarvan zijn: representanten kunnen verplaats worden, er kunnen representanten toegevoegd worden en de representanten kunnen uitspraken doen over de relatie. Deze interventies moeten uiteindelijk leiden naar een opstelling die weer in balans is en de vraaginbrenger energie geeft om optimaal te kunnen functioneren.
Wanneer pas je organisatieopstellingen toe?
Organisatieopstellingen kunnen effectief zijn bij verschillende soorten vragen of problemen. Je kunt denken aan vraagstukken over leiderschap, het continu terugkomen van onderling gedoe, lage omzet of een onverklaarbaar hoog ziekteverzuim. Verder zijn de organisatieopstellingen toepasbaar op verschillende lagen in de organisatie, bijvoorbeeld binnen afdelingen, tussen afdelingen of tussen verschillende managementlagen.