Wat heb ik aan emoties op het werk?

Door Bastiaan van Meeteren

Er zijn vele misverstanden over emoties in relatie tot professioneel werken.

“Emoties op het werk, daar doen we niet aan!” Ik kom mensen tegen die denken dat emoties op het werk voorkomen moeten worden, vinden dat professioneel zijn betekent dat je je gevoel moet uitschakelen.
In mijn trainingen leer ik deelnemers dat ook emoties op het werk thuishoren en dat je juist door goed aan te voelen professioneel kunt werken. Een mens voelt nu eenmaal en heeft nu eenmaal emoties. Als je die wegstopt op je werk krijgt je communicatie en handelen iets gekunstelds. Je komt dan onecht over en dat wekt wantrouwen bij collega’s en klanten.

Niet-doorleefd werken

Professionals die onverschillig zijn of emoties wegdrukken sluiten meestal niet aan bij de realiteit, waarin het bestaan van gevoel en emoties een feit zijn. De gevolgen daarvan zie je dagelijks terug in de vorm van niet-doordachte én -doorleefde diensten.

Waarom zijn we zo bang voor emoties op het werk? Wat maakt dat we ons bij emoties van anderen steeds afvragen of ze terecht zijn of niet?

Dat komt omdat emoties vaak niet passen bij het moment waarop ze geuit worden. Een mens heeft van huis uit één of meerdere favoriete emoties om te uiten. Deze emoties werden vroeger in de thuissituatie geaccepteerd, daar waar andere emoties taboe waren. Deze favoriete emotie wordt ook wel secundaire emotie genoemd. Deze secundaire emotie leggen we onbewust over de eerste, primaire emotie heen in een stressvolle situatie. Maar deze secundaire emotie draagt meestal helemaal niet bij aan de oplossing op dat moment.

Hieronder leg ik uit welke vier primaire emoties er zijn. Volgens George Thomson (Fear, Anger and Sadness, 1983) is de beleving van emoties functioneel als ze ‘authentiek’ zijn gekoppeld aan de tijd.

Omgaan met emoties op het werk: bedroefd

Verdriet staat in relatie tot het verleden. Je hebt iets of iemand verloren, je hebt iets niet bereikt wat je wel had willen bereiken of je hebt iets niet gekregen wat je wel had willen krijgen. Rouwen is dan helpend om het verleden te kunnen accepteren om vervolgens voluit weer verder te kunnen gaan. Mensen die niet verdrietig kunnen zijn of onverschillig blijven bouwen wrok op die zich op onhandige momenten uit, bijvoorbeeld in wantrouwen naar of angst voor andere mensen.
Als mensen bedroefd zijn over iets wat in de toekomst ligt, bijvoorbeeld het verdere verloop van hun carrière (“Het wordt helaas nooit iets met mij.”), dan zijn ze verlies aan het verwerken dat er nog niet is. Een keer raden hoe de toekomst er voor deze mensen uit zal zien.

Omgaan met emoties op het werk: boos

Boosheid staat in relatie tot het heden (hier en nu) en is helpend om mensen op afstand te houden. Je geeft er je grenzen mee aan. Mensen beleven vaak boosheid als secundaire emotie, daar waar verdriet (bedroefd als primaire emotie) functioneel is.  Vraag jezelf op zo’n moment eens af wie of wat je op afstand wilt houden? Of is het de andere emoties die je met je woede onderdrukt?
Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat dingen sneller af zijn als ik me boos maak. Dat lukt dan ook maar met het gevolg dat ik in de haast (de strijd om het af te maken) onzorgvuldig ben en fouten maak. Ik kan beter mijn werk effectiever plannen of mezelf afvragen voor wie ik bang ben als ik vertel dat het later af zal zijn.

Omgaan met emoties op het werk: bang

Angst staat in relatie tot de toekomst. Je bent bang dat iets je zal overkomen of dat je iets niet gaat krijgen. Angst activeert de mens om in actie te komen. Denk maar aan een auto die op je af komt rijden als je midden op straat staat.
Veel mensen hebben geleerd dat angst een slechte raadgever is. Dat is te kort door de bocht. Angst is het onderzoeken waard. Zonder onderzoek wordt angst een vooroordeel. Het is een belangrijke emotie bij bijvoorbeeld risk management. Of als  raadgever als je iemand niet helemaal vertrouwt – ‘Hij zegt dat wel, maar gaat hij het ook wel doen?’ Nuttig dus om je zorgen (angst) dan uit te spreken en een vraag te stellen. Het activeert de ander om je een reëel beeld van de toekomst te geven; jou te laten weten waar je werkelijk aan toe bent.

Omgaan met emoties op het werk: blij

Blij staat in relatie tot verleden, heden en toekomst. Lachen is gezond. Als er bij jou op het werk niet gelachen wordt, zou ik me zorgen (bang) gaan maken. Pas er wel voor op dat humor niet de vervanging wordt van bijvoorbeeld verdriet dat verwerkt moet worden. Ik hoor wel eens “We kunnen er maar beter om lachen dan dat we erom huilen, toch?” Dat is maar de vraag. Als je het verdriet niet toelaat, zul je nooit vanuit vrede met het verleden de toekomst tegemoet kunnen zien.

Body

Naast de vier emoties Boos, Bang, Bedroefd en Blij is het belangrijk om het woord Body te onthouden. Je lijf registreert alle emoties feilloos. Dit merk je vooral als je goed in contact bent met jezelf of gedurende de dag naar je lichaam luisterend.

De signalen van het lichaam worden vaak genegeerd, ze zijn lastig, “nu even niet!”, terwijl het lichaam je juist wil vertellen wat er in het heden, de realiteit, plaats vindt. Alleen dat is echt, de rest is een bedacht scenario. Doe bijvoorbeeld yoga en mediteer om weer gewaar te worden van de signalen die je lichaam je geeft.

Oefening: wees jezelf deze week op je werk eens bewust van de emoties die je hebt en registreer ze. Registreer vervolgens of de emoties in relatie staan met verleden, heden en/of toekomst. Wat is je favoriete emotie? Welke emotie laat je lastig toe?