De relatie tussen leiderschap en leren

De aandacht van organisaties is de laatste jaren steeds meer verschoven van opleiden en formeel leren naar informele en collectieve leeractiviteiten. Hierdoor is de rol van de leidinggevende steeds belangrijker geworden. Organisaties willen dat medewerkers zich in een sociale context ontwikkelen, dat het leren dichter bij de praktijk georganiseerd wordt en dat leiderschap hierin een centrale rol speelt. Overtuigingen en opvattingen van een leidinggevende en een beperkt inzicht in het eigen leren hebben invloed op het leren in een organisatie.

Vijf niveaus van leiderschap en leren

Er zijn vijf toepassingsniveaus van leiderschap in leren binnen organisaties: jezelf, de ander, het team, de organisatie en het vraagstuk. Voor elk niveau is een andere kernvraag van belang.

• Het eerste niveau is de leidinggevende zelf. De kernvraag op dit niveau is, wat is je eigen leerprofiel? Het is belangrijk dat leiders inzicht hebben in de eigen leer voorkeur (leerstijl). Dit ook om het principe van leer voorkeuren te begrijpen.
• De tweede laag is het leiddinggeven aan anderen. Hoe kunnen leidinggevende omgaan met verschillen in leervoorkeuren bij individuele medewerkers?
• Daarna het teamniveau. Hoe kunnen leidinggevenden teamleren faciliteren?
• Het volgende niveau is de organisatie. Dit heeft betrekking op de leercultuur, stijl en strategie van leren. Wat doe je als leidinggevende om het leren in de organisatie vorm te geven?
• Het laatste niveau is het vraagstuk. Deze richt zich op de onderwerpen van het vraagstuk. Hoe is de relatie tussen de wat- en de hoe-vraag? Welk type interventie of programma kan een oplossing bieden voor het vraagstuk? Dit hoeft niet alleen het leren van nieuwe vaardigheden en het opdoen van kennis te zijn. Steeds vaker geven die programma’s het beste resultaat, waarin naar de hele keten wordt gekeken, men zich opnieuw verhoudt tot de missie, debatteert over gezamenlijke visie en plannen maakt (ophaalt uit de organisatie) voor de herinrichting van het organisatieproces.

Twee soorten leiderschap

Er worden in de regel twee soorten leiderschapsvormen met elkaar vergeleken, transactioneel en transformationeel leiderschap. Transactioneel leiderschap richt zich op de taak en hierbij worden duidelijke kaders gegeven. Daarnaast wordt er zorg gedragen voor optimale condities van de organisaties. Transformationele leiders stimuleren medewerkers, bouwen aan een groepsgevoel en formuleren een toekomstvisie. De effectiviteit van deze leiderschapsvormen is afhankelijk van de situatie. Over het algemeen wordt transformationeel leiderschap gezien als de meeste succesvolle om leren van medewerkers te stimuleren.