Kan ik hier mezelf zijn?

De meeste mensen willen vanuit intrinsieke motivatie voldoening uit hun werk halen. Meer voldoening dan alleen het behalen van taakinhoudelijke resultaten.

Zo willen we in ons team ook als persoon worden gehoord, gezien en gewaardeerd. Het liefst horen we ergens bij waar we onszelf kunnen verwezenlijken. Het bepaalt of we bij een organisatie willen gaan en blijven werken. Vanuit onze privésfeer nemen we namelijk verwachtingen mee naar het werk over hoe we omgaan met persoonlijke ontwikkeling en gevoelens. Dat botst nogal eens met team-omgangsnormen, al dan niet dominant bepaald door de langst werkende generaties.

Ontwikkelingen vanaf de jaren ’50

Oudere generaties zijn gewend zich aan te passen aan de heersende norm. Dat komt doordat zij hun persoonlijkheidsvorming vooral buiten het werk verwezenlijkten. Dat vond plaats binnen het gezin en de sociale zuil waartoe zij behoorden: de kerk, politieke partij, vakbeweging, sportclub. Ondanks dat de tijden veranderd zijn, geldt voor velen uit deze generaties nog steeds dat werk en privé op dat vlak gescheiden zijn.

“Op mijn werk ben ik anders dan thuis”.

Eigenheid en de mogelijkheid tot zelfverwezenlijking op het werk worden door een substantieel deel van hen negatief geassocieerd met ‘je hoofd boven het maaiveld uit moeten steken’.

Het achterste van je tong

Inmiddels is de samenleving veranderd. De sociaalmaatschappelijke verzuiling van toen bestaat niet meer. Die heeft plaats gemaakt voor een geïndividualiseerde samenleving waarin zelfverwezenlijking vooral tot uiting komt in ‘jezelf zijn’. Toch leeft in veel organisaties nog het aanpassen aan de heersende norm. Het resultaat is dat mensen niet het achterste van hun tong laten zien, over elkaar praten in plaats van met elkaar en veel potentie onbenut blijft. Een bekend beeld.

Om zichzelf te kunnen zijn, ervaren velen de behoefte zichzelf beter te leren kennen. Een wens die nogal eens voortkomt uit vastlopen in het privéleven, al dan niet gecombineerd met de werksituatie. Vaak met psychosociale gezondheidsklachten tot gevolg. De bedrijfsarts weet er alles van.

Persoonlijke ontwikkeling

PAK ziet dat sinds het einde van het vorige millennium een groeiend aantal mensen aan zichzelf werkt. En dit zijn niet alleen mensen die een uitweg zoeken uit een beklemmende situatie. Ook degene die meer uit hun leven willen halen gaan op zoek naar zelfverwezenlijking. Er bestaat een zelfhulpmarkt waar mensen buiten het werk gebruik van maken: van (psycho)therapie en persoonlijke coaching tot vele soorten opleidingen, cursussen, trainingen en workshops.

Mensen die een opleiding of cursus in persoonlijke ontwikkeling en zelfverwezenlijking volgen, worden zich bewust van hun potentie en hun behoefte die in hun privé- en werkomgeving te benutten. Collega’s, vrienden of familieleden worden zich hier ook bewust van door de uitwisseling met hen. Deze ontwikkeling draagt ertoe bij dat aandacht voor identiteit op de werkvloer niet meer weg te denken is.

Menig bedrijfstraining of -workshop staat ook in het teken van identiteit en zelfontplooiing.  De opbrengst is echter vaak laag als gevolg van het incidentele karakter ervan en gebrek aan borging.

Aandacht voor identiteit

Binnen organisaties zien we twee hoofdstromen ten aanzien van de behoefte aan zelfverwezenlijking.

De eerste hoofdstroom heeft te maken met de mensen die aan zichzelf hebben gewerkt met behulp van de eerder benoemde zelfhulpmarkt. Dit zijn vooral mensen van ‘generatie X’, geboren tussen 1955-1970 en de ‘pragmatische generatie’ van 1970-1985. Op basis van hun verworven inzichten, zoeken zij manieren om niet in de knel te raken tussen de heersende prestatiedruk van de organisatie en hun behoefte bij te dragen vanuit intrinsieke motivatie. Vaak weten zij heel goed waar de schoen wringt maar ontbreekt het aan veiligheid en lef om dit binnen het team bespreekbaar te maken. Het oude ‘aanpassen aan de norm’ is helaas voor hen nog springlevend.

Uiteindelijk zullen deze stromen in elkaar opgaan. Daar is geen ontkomen aan, al gaat het niet vanzelf. Het werk dat daarvoor nodig is, vindt vooral binnen teams plaats. Het resultaat is balans in een mens- en taakgerichte insteek, waarbij individuele zelfverwezenlijking een plek krijgt binnen de teamambitie.