Wat is het drie-lagenmodel van cultuur?
Het drie-lagenmodel van cultuur is in 1980 ontwikkeld door Edgar Schein. Hij definieert organisatiecultuur als een som van de gemeenschappelijke veronderstellingen die een groep werknemers in de loop der jaren heeft opgedaan. Deze gemeenschappelijke veronderstellingen zijn gebaseerd op de gemeenschappelijke normen en waarden en hebben geleid tot een onbewuste vanzelfsprekendheid. Cultuur ontstaat in wisselwerking tussen de organisatie en zijn omgeving.
De drie lagen van cultuur
Het drie-lagenmodel bestaat uit drie niveaus van organisatiecultuur: de artefacten, aangenomen waarden en basis veronderstellingen. Deze lagen zijn zowel zichtbaar als onzichtbaar. Dit geeft volgens Schein inzicht in de complexiteit van organisatiecultuur.
De artefacten: deze laag gaat om de zichtbare structuren en processen in een organisatie. Het zijn concrete verschijningsvormen zoals het taalgebruik, de huisstijl, regels en materiële objecten binnen de organisatie.
De aangenomen waarden: dit zijn de strategieën, doelen en filosofieën van de organisatie. Deze worden expliciet uitgedragen in de organisatie. De verschijningsvormen zijn: expliciete waarden, filosofie en denkwijze.
De basis veronderstellingen: in deze laag gaat het om de onbewuste, aangenomen opvattingen, percepties, gedachten en gevoelens. Het zijn de onderliggende aannames die werknemers meenemen in hun handelen. Deze assumpties vormen het fundament voor de normen en waarden. De verschijningsvormen zijn: impliciete normen en waarden en gedeelde zingeving.
Het belang van het model
Het drie-lagenmodel laat zien dat de organisatiecultuur voornamelijk gebaseerd is op de basis veronderstellingen. Het is daarom ook erg moeilijk om een cultuur te veranderen. De basis veronderstellingen zijn in de loop der jaren ontwikkeld en hebben de groep werknemers succesvol gemaakt. Het is hun manier van denken en voelen.
Wanneer de organisatiecultuur moet veranderen is het van belang eerst de basis veronderstellingen te onderzoeken. Deze komen naar voren bij onverwachte gebeurtenissen binnen een organisatie. Als de basisassumpties duidelijk zijn kan er besloten worden een verandering door te voeren.
