Wat zijn teamrollen?
Tegenwoordig wordt er binnen organisaties steeds vaker in teams gewerkt. Deze teams hebben gezamenlijke taken en verantwoordelijkheden. De effectiviteit van een team is afhankelijk van de samenstelling. De rollen die de werknemers op zich nemen en het patroon waarin deze rollen zijn verdeeld hebben invloed op de resultaten van het team. Meredith Belbin heeft dit verband jarenlang onderzocht en kwam met de Belbin teamrollen. Een teamrol is volgens Belbin de kenmerkende manier waarop iemand zich gedraagt, een bijdrage levert en met anderen omgaat. Hij onderscheidt negen verschillende teamrollen.
De Belbin teamrollen en samenwerking
Een teamrol beschrijft dus het gedrag van een werknemer wanneer hij samenwerkt met anderen. Het doel van een team is het bereiken van doelstellingen die aansluiten bij de organisatiedoelen. Ieder teamlid draagt hier volgens Belbin op drie manieren aan bij:
• De deskundigheid die ze hebben op een bepaald vakgebied.
• De positie die ze bekleden en de taken en verantwoordelijkheden die ze daarmee hebben.
• Hun persoonlijkheid of teamrol die ze hebben.
Afhankelijk van de doelstelling heeft ieder team een ideale samenstelling. Deze ideale samenstelling wordt gerealiseerd als de Belbin teamrollen in evenwicht zijn. Hierbij is het belangrijk dat de taken en verantwoordelijkheden van de teamleden overeenkomen met hun natuurlijke teamrollen. Ieder teamlid heeft twee of drie Belbin teamrollen die hem goed passen en waar hij zich fijn bij voelt. Voor de effectiviteit van een team is het van belang dat mensen bewust worden van hun natuurlijke teamrollen, deze ontwikkelen en productief kunnen inzetten in de samenwerking.
De negen Belbin teamrollen
Hieronder worden de negen verschillende Belbin teamrollen beschreven. Ze zijn gebaseerd op het boek van Meredith Belbin, Teamrollen op het Werk.
De bedrijfsman is praktisch en de organisator van het team. Hij is een harde werker, plichtsgetrouw en gaat op zeker. Hierdoor is hij niet erg flexibel en staat niet altijd open voor nieuwe ideeën.
De brononderzoeker is de extraverte, enthousiaste netwerker van het team. Hij komt met nieuwe ideeën en interessante contacten. Hij kan snel verveeld raken en dan nonchalant gaan handelen.
De plant is de creatieve denker van het team. Hij komt met originele ideeën en oplossingen en durft buiten de gebaande paden te lopen. Hij kan afwezig lijken doordat hij sterk gericht is op de innerlijke denkwereld.
De monitor is de analyticus van het team. Hij is verstandig, bedachtzaam en kritisch. Hij wil beslissingen zorgvuldig afwegen. Hierdoor is hij soms te voorzichtig en afwachtend.
De vormer is gedreven en gepassioneerd. Hij heeft een sterke drang om te presteren en zoekt uitdagingen op. Hij gaat zelf tot het uiterste en weet anderen ook in beweging te krijgen. Hij kan driftig reageren als hij wordt tegengewerkt en kan ongeduldig zijn.
De voorzitter is de coördinator van het team. Hij geeft de procedures aan en verheldert de bedoelingen van andere teamleden. Hij ziet de talenten van anderen. Hij zet graag anderen aan het werk door te delegeren.
De zorgdrager is zorgvuldig en zorgzaam. Hij heeft veel aandacht voor details en bewaakt de kwaliteit. Hij voelt aan wat er fout en mis kan gaan. Hij kan overbezorgd zijn en zich druk maken over de kleinste dingen.
De groepswerker is behulpzaam en attent. Hij is sterk gericht op het creëren van sfeer en een gevoel van saamhorigheid. Hij kan met iedereen overweg. Hierdoor kan hij te meegaand zijn en heeft hij moeite met conflicten.
De specialist is de toegewijde vakman van het team. Een stille eenling die zijn bijdrage levert door veel te weten op een bijzonder vakgebied. Hij waagt zich niet buiten zijn eigen vakgebied en is weinig geïnteresseerd in anderen.
Wat kun je met de Belbin teamrollen doen?
Je kunt de Belbin teamrollen gebruiken bij het starten van een nieuw project. Je bepaald eerst de ideale samenstelling voor het team op basis van de doelstelling. Daarna zoek je de juiste personen op basis van de Belbin teamrollen. Daarnaast kun je het gebruiken voor een analyse op het huidige team om zo de rollen in kaart te brengen en het team proberen op een hoger niveau te krijgen. Ook kun je prestaties van het team evalueren aan de hand van de Belbin teamrollen.